Lengte: 492 woorden – Leestijd: 3 minuten
Je kent vast het probleem van de verdwenen sok. Die éne sok die wél uit de wasmachine komt, herinnert je eraan dat die andere sok spoorloos verdwenen is. Waar naar toe? Je zou het bij God niet weten! Maar dit is slechts het topje van de vuile wasberg. We raken immers door de jaren heen veel meer kledingstukken kwijt, alleen weten we dat niet altijd. Om de simpele reden dat een T-shirt geen sok is die ons eraan herinnert. We weten dus niet wat we allemaal missen. Maar nu komt er een veel prangender en algemener probleem: je weet ook niet wat je niet weet. En dat is een belangrijke reden waarom mensen in discussies vaak zo plat op de buik en uit de bocht gaan. Omdat ze hun onwetendheid niet weten!
Psychologen spreken in dit verband van de “onbekende onbekenden”. Iemand kan denken dat hij ergens veel vanaf weet, maar tegelijkertijd weet hij niet welke informatie hij mist. Doe gerust de test. Probeer eens om alle mogelijke huishoudelijke toepassingen van azijn op te schrijven. Neem rustig de tijd en lees dan verder. Stel dat je - na lang denken - een tiental toepassingen kunt bedenken, van het ontkalken van je huishoudapparaten tot het bereiden van een komkommersla. Is dat een goed resultaat? Je zou denken van wel, maar heb je enig idee wat je over het hoofd hebt gezien? Ah nee, want je weet het niet! Je kunt azijn immers ook als antischimmel gebruiken voor je voeten, als conditioner voor je haar, er je bril mee oppoetsen, er onkruid mee verdelgen, er insectenbeten mee verzachten en ga zo maar door. De onthutsende waarheid is dat er meer dan 500 toepassingen zijn voor azijn.
Kortom, er is veel dat je niet weet en bovendien weet je niet dat je het niet weet. Nu geeft dat niks als het gaat om azijn, maar denk eens aan de briljante lettercombinaties die je mist bij Scrabble en de kansen die je laat liggen in je werk, de onomkeerbare fouten die je maakt in je relatie of bij de opvoeding van je kinderen. Je hebt geen idee welke problemen je allemaal níet opmerkt en welke oplossingen je over het hoofd ziet. Maar ook hier, wat is het probleem? Potsierlijk wordt het pas als we ons in een maatschappelijk debat gooien met onze (beperkte) kennis ter zake en hoog van de toren blazen. Dan wordt het vermoeiend! Een verschijnsel dat we dagelijks mogen meemaken op onze tijdlijn. Of het nu gaat over het klimaat, het migratiepact of onze pensioenen. Ik zeg maar wat. Er wordt wat uit de nek gekletst dezer dagen.
En als je dan toch weet dat je te weinig weet – hoezee! - , zijn er twee mogelijkheden. Of je verdiept jezelf of je houdt je mond. Of zoals Socrates reeds 2500 jaar geleden fijntjes opmerkte: “Ik weet dat ik niets weet”. En dat weten, maakt hem meteen tot de enige echte slimste mens ter wereld. En daar had hij zelfs geen sokken voor nodig!
#HenriA
