() Avondrode lippen

Gedicht ingezonden voor #gedichtendag2019
Geselecteerd door #CCHetGasthuis #Aarschot

() Column - Het land is moe

Lengte: 510 woorden – Leestijd: 3 minuten 10 seconden

Het zou de titel van een goed boek kunnen zijn. En dat is het ook. Van Tony Judt. De essentie in drie zinnen: ‘Er is iets fundamenteel mis met de manier waarop wij vandaag de dag leven. We weten wat de dingen kosten, maar we hebben geen idee meer waar ze vandaan komen en wat ze echt waard zijn. En dat gegeven zorgt voor een grote onverschilligheid'. Zo, dit boek hoef je al niet meer gans te lezen.

Gaandeweg zijn we de voeling met de herkomst en de waarde van onze gebruiks- en verbruiksgoederen ergens onderweg verloren. Het hedendaagse mantra is: zoveel mogelijk waar voor zo weinig mogelijk geld. En het liefst: hier en nu. Geneugten á la minute. Zonder nog echt te beseffen wie het geproduceerd heeft en waar het vandaan komt. Wat geloven we toch graag dat het ons verworven recht is dat we de 'exclusieve' eigenaar zijn van alle goederen die we bezitten. Want we hebben er toch voor betaald. Vrijheid blijheid! Maar niets is minder waar. Onze aankoop is echter het laatste schakeltje van een lange ketting. En het is net die ketting - waar we met handen en voeten aan gebonden liggen  - die maakt dat we leven. En overleven. Neem nu onze dampende tas koffie bij het ontbijt. Ooit al bij stil gestaan hoeveel handen er aan te pas komen om deze godendrank op je ontbijttafel te krijgen? Denk aan de koffieboer die plant, de families die de bonen oogsten en verwerken, de sjouwer die de zakken naar de haven vervoert, de dokwerkers die de schepen laden, de kapitein en zijn matrozen die wekenlang over de oceaan drijven, de transporteurs die de koffie afleveren bij de koffiebranders. De keurders, de proevers, de inpakkers, de camionchauffeurs, de winkelbedienden, de kassadame. Ze dragen er allemaal toe bij. En dan heb ik het nog niet over hoe onze koffiezet, het lepeltje, het kopje, de fles melk, het klontje suiker en de bijhorende krant tot in onze keuken geraakt is. Duizenden handen voor ons genot. Je zou je er zowaar van in je koffie verslikken.

En dat zijn we kwijt. Dat besef van verbondenheid. Want als we er voor betaald hebben, is het van ons. En al de rest, al die moeite, al dat vakmanschap, al die toewijding enerzijds en al de bijverschijnselen, negatieve gevolgen of consequenties (denk aan: uitbuiting, vervuiling, onderbetaalde jobs, gebrek aan duurzaamheid, …) anderzijds, maakt ons dan niet meer uit. Maar als we niet meer kunnen zien dat we mekaar nodig hebben en afhankelijk zijn van mekaar, en we liever kankeren op de machinist dat de trein weer eens een paar minuten te traag rijdt, betonneren we ons in onze eigen bekrompenheid.

Samenleven is mekaar graag zien. We zullen mekaar altijd nodig hebben. We kunnen dus maar beter mild zijn. Ook voor degenen die we niet kennen bij naam. Waardering hebben voor ieders bijdrage aan het geheel. Hoe groot of hoe klein dat ook is. Ook als het al eens minder vlot loopt. En vanuit dit bewust zijn de ander iets kunnen gunnen. Of het nu gaat over de kosten en de baten van het openbaar vervoer, het onderwijs, de gezondheidszorg, de sociale zekerheid of het klimaat. Als er een besluit wordt genomen, moet de enige echte vraag zijn: wie wordt hier beter van? De bedoeling is dat het antwoord dan luidt: zoveel mogelijk mensen. Of beter nog: álle mensen. Alleen zo komen we er uit. Want met het alomtegenwoordige neoliberale marktdenken zullen we dat niet klaren. Want daar woont alleen Alexander. En ook als is het land moe, hoog tijd om te ontwaken!

#HenriA

() Seizoenen

Gedichtendag 2019

Wat valt er nog te beleven
Na de zeven levens
Die we samen hadden

Als het opstaan herfst is
En het slapengaan
een donkere winternacht

Als ik tegen geen mens
Nog wil vertellen
Wat heeft bestaan

Over voorbije zomers
En verwelkte
Rozenblaadjes
Over schepen en holle woorden
Over lentesappen
die niet meer stromen

Laat me dan
De seizoenen opplooien
En verder gaan

#HenriA

() Column – De sokken van Socrates (over onwetendheid)

Lengte: 492 woorden – Leestijd: 3 minuten

Je kent vast het probleem van de verdwenen sok. Die éne sok die wél uit de wasmachine komt, herinnert je eraan dat die andere sok spoorloos verdwenen is. Waar naar toe? Je zou het bij God niet weten! Maar dit is slechts het topje van de vuile wasberg. We raken immers door de jaren heen veel meer kledingstukken kwijt, alleen weten we dat niet altijd. Om de simpele reden dat een T-shirt geen sok is die ons eraan herinnert. We weten dus niet wat we allemaal missen. Maar nu komt er een veel prangender en algemener probleem: je weet ook niet wat je niet weet. En dat is een belangrijke reden waarom mensen in discussies vaak zo plat op de buik en uit de bocht gaan. Omdat ze hun onwetendheid niet weten!

Psychologen spreken in dit verband van de “onbekende onbekenden”. Iemand kan denken dat hij ergens veel vanaf weet, maar tegelijkertijd weet hij niet welke informatie hij mist. Doe gerust de test. Probeer eens om alle mogelijke huishoudelijke toepassingen van azijn op te schrijven. Neem rustig de tijd en lees dan verder. Stel dat je - na lang denken - een tiental toepassingen kunt bedenken, van het ontkalken van je huishoudapparaten tot het bereiden van een komkommersla. Is dat een goed resultaat? Je zou denken van wel, maar heb je enig idee wat je over het hoofd hebt gezien? Ah nee, want je weet het niet! Je kunt azijn immers ook als antischimmel gebruiken voor je voeten, als conditioner voor je haar, er je bril mee oppoetsen, er onkruid mee verdelgen, er insectenbeten mee verzachten en ga zo maar door. De onthutsende waarheid is dat er meer dan 500 toepassingen zijn voor azijn.

Kortom, er is veel dat je niet weet en bovendien weet je niet dat je het niet weet. Nu geeft dat niks als het gaat om azijn, maar denk eens aan de briljante lettercombinaties die je mist bij Scrabble en de kansen die je laat liggen in je werk, de onomkeerbare fouten die je maakt in je relatie of bij de opvoeding van je kinderen. Je hebt geen idee welke problemen je allemaal níet opmerkt en welke oplossingen je over het hoofd ziet. Maar ook hier, wat is het probleem? Potsierlijk wordt het pas als we ons in een maatschappelijk debat gooien met onze (beperkte) kennis ter zake en hoog van de toren blazen. Dan wordt het vermoeiend! Een verschijnsel dat we dagelijks mogen meemaken op onze tijdlijn. Of het nu gaat over het klimaat, het migratiepact of onze pensioenen. Ik zeg maar wat. Er wordt wat uit de nek gekletst dezer dagen.

En als je dan toch weet dat je te weinig weet – hoezee! - , zijn er twee mogelijkheden. Of je verdiept jezelf of je houdt je mond. Of zoals Socrates reeds 2500 jaar geleden fijntjes opmerkte: “Ik weet dat ik niets weet”. En dat weten, maakt hem meteen tot de enige echte slimste mens ter wereld. En daar had hij zelfs geen sokken voor nodig!

#HenriA

() Column – De halszaak

In het leven moet je je prioriteiten kennen. De hoofdzaken van de bijzaken kunnen scheiden. Het kaf van het koren. Alleen zijn die voorkeuren niet voor iedereen dezelfde. En dat is ook maar goed zo. Anders zou het leven maar monotoon en saai zijn. Stel je voor. Allemaal aan de drank. Of erger nog, allemaal aan de quinoa. In een land van grijze muizen, samen gezellig op de hort. Nee, dank u. Laat ons dan maar eigenwijs verschillend zijn in onze keuzes. Maar waar het deze aardmens erg aan ontbreekt, is het besef dat hij een aardmens is. Dat de gratie van ons bestaan niet wordt geleverd door keizer, koning of admiraal. Niet door nationalist, separatist, socialist of neo-liberaal. Maar wel door de grond waar we op staan, de lucht die we ademen, het water dat uit de hemel te pletter slaat. Door het weer en bij uitbreiding het klimaat.

Ik ga het hier niet hebben over de welles-nietes-discussie omtrent de opwarming van de aarde. Ook niet over de schandpaal of tips voor een duurzamer leven. Ik heb geen verstand van fossiele brandstoffen, elektrische wagens of kerncentrales. Neen, ik heb het over de halszaak. Dé halszaak, van oudsher een misdrijf waarvoor de doodstraf bestaat. Dus: een zeer ernstige zaak! Zo ook de verloedering van onze planeet. Met als gevolg voor ons – vergankelijke wezens: de doodstraf in het kwadraat! Niet uitgesproken door een toga, maar door "Moeder Aard". Immers, er is geen plan(eet) B. Mars komt vooralsnog niet in aanmerking. Het is hier en nu dat de klok slaat. Of je nu een canapévlaming bent of een milieusoldaat. Contextblindheid, het is de grootste kwaal des dagen.

Er valt te discussiëren over de methoden, de middelen, het doel en de klimaatheiligen. Of we moeten gaan voor vliegtuigschaamte of treintrots. Maar 1 ding staat vast: als alles verschraalt en verdampt. Wegspoelt, smelt of opbrandt. Dan is er geen reden meer tot klimaatcynisme. Dan zullen we allen in stilte vergaan. Aan navelstaarderij. Aan struisvogelitis. Waarschijnlijk met de nodige drama en spijt. En zeg dan niet: de halszaak dat is iets uit een vervlogen tijd.

#HenriA

#youthforclimate

() Column - De trein is altijd een beetje reizen.

Met deze oneliner tracht de NMBS ons al vele jaren met zijn allen op het juiste spoor te zetten. Dat is wat ik ook dacht toen ik me deze week onder een dekentje voor televisie nestelde. Al boemelend door het tv aanbod hield ik halt bij het programma Rail Away op de Evangelische Omroep. Voor de niet kenners: Rail Away is een tv-serie over markante spoorlijnen overal ter wereld. Elke aflevering wordt een traject langs een aantal bijzondere locaties afgelegd, waarbij de trein als leidraad fungeert. En plots zat ik in de trein op 3089 meter hoogte te turen naar de Zwitserse Matterhorn.

Al schokkend en schuddend werd ik 30 jaar terug geslingerd in de tijd. De tijd waarin ik elk weekend alle fuiven uit de buurt afschuimde en ’s nachts al waggelend terug het ouderlijke huis binnen sloop. Slapen zat er niet direct in, dus legde ik me languit in de zetel en stemde bijna op automatische piloot af op ARD. “Die schönsten Bahnstrecken Deutschlands”, nachtelijke uitzendingen op de Duitse TV over… treinreizen. Hypnotiserend vond ik dat! “Bahnstrecken” nam me bij de hand en voerde me mee langs desolate vlaktes en wereldsteden. Door tunnels en over bergpassen. Langs gletsjers en wereldzeeën. Zoals een konijn verdwaasd naar een lichtbak staart, staarde ik - licht beschonken - door de ogen van de machinist uit over de kilometers lange sporen en al het opdoemende natuurschoon. Geen vervelende voice-over, geen lachband, geen commentaren, geen achtergrondmuziek. Enkel het zoemen van de trein over de sporen, het kraken van de wielen over de wissels, het nu en dan piepen van een signaal in de verte en de eindeloze stroom van beelden die de huiskamer in rijdt. 

Ik mis het wel. De jeugdigheid met z’n fuiven, het ouderlijk huis, de nachtelijke treinreizen en de geïrriteerde moeder die me tegen de ochtend komt wekken in de zetel, wanneer de dag begint te gloren en de tv staat te fluiten op het testbeeld. Laat ons voorbijgangers zijn. Laat ons nergens zijn. Zonder bestemming maar in eeuwige staat van onderweg-zijn.

#HenriA