Deze column gaat over nuance. Of beter: het gebrek aan nuance. Het reduceren van complexe situaties tot of zwart of wit. We houden immers niet van grijs (niemand wil een grijze muis zijn). Maar een mening zonder grijs is een oordeel. En oordelen zijn altijd schadelijk. Voor alle betrokken partijen. En dit mag stoppen.
Zo ook de vraag "verkrachting of geen verkrachting?" We missen gedifferentieerde woorden zoals "bijna", "beetje", “ongepast”, “schaamte”, “inzicht” en "soms" om nuances beter te communiceren. Meer nog, je mag ze zelfs niet in het debat brengen. Het wordt niet getolereerd.
Het is toch duidelijk dat er een verschil is tussen enerzijds een stomdronken student die een andere stomdronken student tegenkomt en mee naar huis neemt voor seks, en anderzijds twee studenten waarbij de ene meer dronken is en gedwongen wordt door de andere. Of bijvoorbeeld ook: gedrogeerd of afgeperst worden voor seks is toch iets anders dan een problematische situatie op de werkvloer zonder harde dwang maar met machtsongelijkheid. Of trekken we alles over dezelfde lijn als het vooral anderen aangaat en we met ons oordeel klaar staan? Als je bijvoorbeeld allebei door drank en drugs niet goed meer weet wat je aan het doen bent? Of als je elkaar verkeerd begrijpt? Alsof we allemaal zo een asceten zijn of experten in communicatie!
Intenties, ervaring, meegaandheid, verzet en de onmogelijkheid om verzet te geven zijn belangrijke aspecten die niet genegeerd mogen worden. Het reduceren van alles tot "verkrachting of niet" maakt een leerproces onmogelijk. Hoe kunnen we jongeren (en bij uitbreiding iedereen) weerbaarder en empathischer maken, dingen leren bespreekbaar maken als we hen niet leren dat zulke situaties kunnen voorkomen en dat ze een actieve rol kunnen hebben? Moeten hebben! In ieders belang.
Communicatie in zulke situaties moet geleerd worden, en ook weigeren, neen zeggen moet je leren. Als jongere, als volwassene. Maar stop alsjeblieft met dat katholieke schuld en boete gedoe. Voor gevallen zoals recidive, harde dwang, intentionaliteit en geweld moet de wet ingrijpen. Hard ingrijpen! Maar bij verwarring, onervarenheid en onduidelijkheid moet er mildheid in het gesprek zitten. En dan heb ik het niet over de strafmaat. Daarvoor zijn er rechters. Het is niet aan mij om de juiste straf te bepalen. Maar ook niet, zeker niet, aan de publieke opinie. Want deze publieke opinie mag ook eens leren om te focussen op de lessen die erin zitten. En op het grijs.
Maar we moeten uit de dader-slachtoffer dichotomie geraken - de ongenuanceerde tweedeling zonder grijs om een situatie te beschrijven waarin er een duidelijke splitsing of tegenstelling is tussen twee zaken - om maatschappelijk vooruitgang te boeken. Dit is geen apologie, geen verontschuldiging, het wegwuiven of minimalisering van individuele ervaringen. Een slachtoffer dient erkend te worden. En een dader gewezen op z’n daden.
Tot slot, het zoeken naar de hardst mogelijke bestraffing leert mensen dat ze nooit iets mogen bekennen. Want was is dan nog “het nut” van context, zelfinzicht, spijt en schaamte? Voor dader. En slachtoffer. Is dat werkelijk wat we willen? Daarom vind ik het zeer ongepast om een oordeel te vellen over een individueel dossier zonder alle nuances te kennen. Hoe smeuïg het ook in “de krant” wordt uitgesmeerd. Hoe kan je nu alle nuances zien, tenzij je bijzonder dicht bij de situatie staat? Of laten we het over aan de Acids of de Lucie Baetens? Die de publieke opinie bespelen. Niet om bij te dragen aan een genuanceerd debat, maar omwille van persoonlijke verrijking. Van het eigen ego, het eigen BV-schap, de eigen likes of de eigen portefeuille.
Laten we een algemene inspanning vragen: praat met elkaar, leer wat toestemming geven betekent en geef dat door aan anderen. Luister naar elkaar als het misloopt. In plaats van blindelings de schandpaal op te blinken. Grijp in, maar vooral: zorg voor elkaar. En leer grijs te omarmen! In eer en geweten...
#HenriA
